Araştırdığım konu başlıkları arasında en üst sırada bu yazıyı ekranınıza taşıyacak olmanın heyecanı içindeyim. Kendi alanında iddialı ve herkesin ucundan en az bir cüz (bölüm) bildiği bu konular üzerinde duracağım. Bilindik yanlarını bir tarafa bırakıp, bahsedilmemiş yanlarına değinelim.
Dünya insanlık tarihine mâl olmuş bir olay: Çanakkale Cephesi
Aslında bu başlık biraz iddialı. Bu cephenin tüme varımı olan WWI (Birinci Dünya Savaşı) toplumların birbirini kısıtlı olanaklarla katletmeye çalıştığı, sanayileşmiş dünyanın ilk büyük savaşı. Bu çarpışmanın içerisinde Marne cephe savaşlarından tutun da Kanal harekâtına kadar bir çok çarpışma yaşanmış. Bu muharebeler içerisinde Çanakkale'de yaşanılanlar da önemli bir yer alıyor.
Çıkarımları özetlersek;
- 1917'deki Ekim devrimi, boğazı sıkılmış Rus çarlık yönetiminin son yardım çağrılarına da bütünleme desteğinin gitmemesi ile filizleniyor.
- İstanbul'un tarihi eserleri İngiliz ve Fransız gemilerinin top saldırılarıyla yok olmuyor, Doğunun geri kalmış uygarlıkları içerisinde, Doğunun Batı etkisinde yetişen aydınları için, Batının yenilmez olmadığı savına somut bir kanıt ortaya çıkıyor.
- Sonucunda büyük savaşın en az iki yıl daha uzamasına neden oluyor.
 |
| Alışık olmadığımız bir manzara: ANZAC askeri Türk askerine su veriyor. |
Özele Etkileri
Çanakkale cephesi, elde kalan son kara parçalarındaki Osmanlı toplumlarının uluslaşma sürecine ivme katıyor. Öznesel anlamda çıkarımlardan bahsedelim.
- Bu savaş bir bakıma devleti âli payitahtının (yüce devletin başkentinin), yani kalbinin yanına vurulmuş bir bıçak darbesi.
- İttihat Terakki Partisi ile ikinci kez meşruluk (anayasal haklar) katılmış bir monarşinin (saltanatın) kaybettiği topraklarını alması için son şans.
- Kendisine azınlıklar tarafından darbe vurulduğunu düşünen payitaht varislerinin (mirasçılarının) vatan savunmasına katılarak egemenliklerini (meşruluklarını) ispatları için son fırsat.
- Uzun süren askerlik sürelerinin toplumda yarattığı karşıt (muhalif) kesimi susturmak için tek şans.
- Altınlara boğulan aşiretlerin yabancı uluslarla işbirliği yapması, devlete yabancılaşması ve bunun yerine devletin kuru ekmekle beslenen asıl (asli) unsurlarına dönüşü.
- Vatanın öz çocuklarından kurulacak bir ulusun atalarının ilk cengi.
 |
| cephede Yeni Zellanda askerleri |
Birinci dünya savaşının gidişatını değiştiren bu savaşın çıkarımlarından ve özele etkilerinden kısaca söz ettikten sonra Çanakkale Savaşı konusuna değinelim.
- İngiltere öncülüğünde (Churchill'in taslağını hazırladığı) müttefiklerin Mısır'a yerleştirdikleri kuvvetlerini Çanakkale boğazından geçirmek suretiyle Osmanlı Devleti'ni safdışı bırakmayı,
- Çarlık Rusyası'na lojistik destek sağlamayı ve bu lojistik destek yolları üzerinde kontrol noktaları oluşturmak suretiyle sömürgeleriyle bağlantısını güçlendirmeyi,
- Nihayetinde bu cepheyi kapatmak suretiyle (henüz savaşa girmemiş Bulgaristan'ın da tarafsızlığını korumasını sağlamayı) Almanya'yı orta Avrupa'da bırakıp cepheleri arasına girmeyi amaçlamaktadır.
- Son Balkan Harbi faciasını yaşayan Osmanlı ordusu da Almanya'nın en zayıf karnıdır.
 |
| bölgenin coğrafi yapısı |
Kısa Çanakkale Savaşı Kronolojisi
- İtilâf Devletleri’ne ait altı savaş gemisi Çanakkale Boğazı’na gelerek top atışında bulunur. Bu bombardımanda bir top mermisi Seddülbahir cephaneliğine isabet eder. Kasım 1914
- İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti ile savaş kararı alır. Ocak 1915
- Çanakkale kıyı şeridi İngiliz ve Fransız donanması tarafından bombalanır. Esas amaçları Osmanlı kıyı bataryalarının etkili menzilini ölçme amacı taşıyan bu armada görevini yerine getirdikten sonra geri çekilir. 19 Şubat 1915
- Çanakkale kıyıları tekrar yoğun bombardımana tutulur.
Yazının devamını okumak istiyorsanız "NOTUNGA: ENTERESAN NOTLAR TEZGAHI" adlı kitabı okumalısınız.
